Czy jesteś zawodowcem, czy dopiero zaczynasz, dobrze trafiłeś!
Nagrywamy dużo rapu, robimy również miks i mastering. Ale po kolei:
- Nagrywamy na profi sprzęcie, mucha nie siada, tor audio jest na najwyższym możliwym światowym poziomie: Neuman U87 — > preamp Neve 1073 –> konwerter AD Mytek 8×192 –> DAW. Sprawdź dowolne studio na świecie, mają takie graty albo… gorsze.
- Studio jest perfekcyjnie wyizolowane i wyciszone, na topowych materiałach firmy Apama.
- Nie trzeba znać na pamięć tekstu, można lecieć z kartki. W studio jest też ekran-monitor, więc tekst można mieć wyświetlony na monitorze. Ten styl pracy pomaga realizatorowi na nanoszenie uwag podczas nagrania.
- W trakcie nagrania powstaje kilka (czasem kilkanaście) śladów – wersji nagrania zwrotek, refrenów oraz wiele tracków dodatkowych (dubli, hypów, ad-libów, fx-ów, tracków auto-tune).
- Wspólnie odsłuchujemy i wybieramy najlepsze wersje.
- W trakcie nagrania od razu powstaje też szkic brzmieniowy głosu i tracków dodatkowych (barwa, kompresja, panorama, efekty).
- Nanosimy – o ile jest taka potrzeba – ewentualne korekty rytmu, końcówek, ustawiamy głośność oddechu.
- Nagrywamy także z efektem autotune w trybie live (słyszysz go w słuchawkach).
- Nagrywamy sprawnie metodą punch-in/out, czyli nagrywamy po linijce lub po kilka linijek i kleimy-że-cała-zwrotka-brzmi-jak-bez-oddechów.
- Możesz na sesję przyjść z kimś, kto będzie pomagał Cię oceniać efekty, albo po prostu Cię wspierał.
- Na Twoje życzenie, realizator może udzielać Ci uwag w kwestii korekty dykcji czy ewentualnych nierówności.
- W studio jest ekran, na którym można również wyświetlić np. ślady właśnie nagrywanej sesji, ułatwia to dorzucanie tracków, dubli, hype’ów.
- Poziom głośności wokalu i beatu w trakcie nagrania regulujesz sobie sam, tak, żeby mieć komfort – masz własny mikser do regulacji.
- Jest opcja nagrania obrazu kamerą w jakości 4K z sesji. Można fragmenty później wykorzystać do klipu.
- Na koniec z nagrania tworzymy tzw. prevkę, czyli przyzwoicie brzmiące zgranie sesji lub szykujemy wspólnie miks i ustalamy co dalej.
- Za nagranie rozliczamy się godzinowo z dokładnością do kwadransa, zgodnie z ceną za godzinę.
- Na nagranie umawiamy się telefonicznie. Zwykle czas oczekiwania na sesję wynosi około 2 tygodnie, ale jak jest ciśnienie, bo “coś tam ważnego”, to próbujemy to przyspieszyć.
Praca zwykle wygląda następująco:
-
- Umawiamy się na nagrywkę.
- W dniu nagrania wbijasz do studia, dajesz na pendrive beat (lub zgrywamy go z youtube) oraz podsyłasz tekst (wtedy dostaniesz go na ekranie w studio).
- Wchodzisz do kabiny i nagrywasz tracki wokali, refrenów, podbitek, i co jeszcze chcesz (np. autotune). Dostaniesz wody ile potrzeba.
- Po nagraniu, w reżyserce siadasz obok realizatora i zaczynamy miksować: ustalamy aranż, edytujemy wokale, ustawiamy brzmienie wokalu, efekty, poziomy, słowem miksujemy numer.
- Na każdym etapie możesz wyrazić swoje zdanie, sugestię, dostaniesz też mnóstwo propozycji od realizatora.
- Zgrywamy miks i robimy mastering.
- Zabierasz kawałek w postaci mp3 na pendrive lub wysyłam go mejlem.
- Rozliczamy się za czas pracy studia i przybijamy piątkę.
- Słuchasz nagrania w aucie, na chacie, na smartfonie, na laptopie, zapisujesz uwagi (np. wokal w refrenie za cicho, w 1:34 za głośno słowo “aha” w podbitkach itp.) i wysyłasz je do studia mejlem.
- W ciągu 24h masz zrobione poprawki (gratis) i odsyłamy mp3.
- Jesteś zadowolony, potrzebujesz wav – wysyłamy.
- Umawiasz kolejny termin 🙂 Robimy epkę, potem płytę. Zgarniasz flotę, a studio hype.
Całość nagrania, miksu i masteringu zwykle trwa 2 – 3 godziny, ale bywa też , że dłużej, jeśli jest dużo tracków, dużo efektów i dużo pracy z auto-tunem. Ale jesteś obok i wszystko widzisz/słyszysz, więc wiesz gdzie czas płynie.
Kilka uwag dodatkowych:
-
- Nie pytaj ile dokładnie czasu zajmie nagranie, ponieważ czas nagrania zależy wyłącznie od Ciebie, od skilla, przygotowania, stresu, kondycji, złapania flow… itp. Zwykle, nagranie miks i master jednego kawałka z refrenem i dwoma zwrotkami trwa 2 – 3 godziny. Krócej to trwa jeśli jesteś już kolejny raz w studio i część ustawień (np. brzemienia wokalu) mamy ogarnięte.
- Im lepiej się przygotujesz do sesji, tym krócej będzie trwała, zapisz sobie w tekście różne rzeczy, jak oddechy, cięcia, podbitki, a także pomysły realizacyjne (np. delaye czy efekty np.”telefon” ).
- Między bajki włóż obrazek, gdzie ziomek leci rapem z telefonu. To jest beka i nikt tak nie nagrywa, ale na klipach tak się to robi, wiesz.., że taki luzak. Przy “pro” nagraniu tekst jest na ekranie lub kartce. Ale przede wszystkim w głowie.
- Niewątpliwie mitem jest, że po masteringu kawałek jest lepszy – patrz poniżej.
- Nie przychodź na sesję kacu ani na bani, zwykle efekt takiej nagrywki jest marny.
- Nie spóźniaj się, a jak coś wypadnie (albo zdrowie wysiądzie) koniecznie daj znak – parę osób czeka w kolejce i skorzysta.
- Jak nie przyjdziesz na sesję, a nie dałeś znaku, że nie przyjdziesz – szukaj innego studia, albo…
- Weź ze sobą dobrą energię i… hajs. Tak działa ten świat 🙂
Jeszcze rozprawmy się z mitem masteringu, który to podnosi walory kawałka o 1000%.
- Mastering jest owiany legendą, ale przypisywanie mu nadnaturalnych skutków jest niestety… mitem.
- Mitem jest, że po masteringu słaby kawałem robi się dobry, że wokal brzmi lepiej , słowa są mądrzejsze, a słaba stylówa robi się pro. No nie.
- Słowa wymyśla raper. Jeśli są słabe, mastering tego nie naprawi.
- Styl rapowania jest indywidualnym sposobem wykonania; każdy kreuje swój własny styl, który staje się jego wizytówką. Tego mastering nie zmieni i nie poprawi.
- Barwa głosu jest cechą otrzymaną (i dziedziczoną) podczas narodzin. Na przykład, jeśli Twój ojciec ma fajną barwę głosu, to jest duża szansa, że też będziesz miał fajną. Można rzecz jasna głos wyćwiczyć i mieć większą kontrolę nad barwą, ale to tylko 20% możliwości zmiany barwy. Ale mastering tego nie zmienia.
- W rapie barwa głosu ma drugorzędne znaczenie. Ważniejszy jest styl, flow. Dobry tekst plus własny sposób rapowania, to właśnie jest sygnatura rapera.
- Barwę głosu można poprawić na kilka sposobów:
- przede wszystkim nagrywając na dobrym mikrofonie w dobrze wytłumionym pomieszczeniu; jak nagrasz na telefon albo mikrofon za 50 zł z elektromarketu, a nagranie zrobisz w kuchni, to będzie brzmieniowa katastrofa. Najlepiej zdać się na zawodowy sprzęt i nagrać się w studio.
- największy wpływ na barwę głosu ma realizator. Po nagraniu, w trakcie miksu (nie masteringu) można wpłynąć na brzmienie wokalu dodając lub odejmując odpowiednich częstotliwości, stosując odpowiednie kompresory oraz generując nowe transjenty. Zwykle w torze wokalu zapiętych jest 16-20 efektów różnego rodzaju; to właśnie one odpowiadają za kreowanie brzmienia i to, że brzmi fajnie.
- bardzo popularnym sposobem na poprawienie barwy jest nagrywanie z tzw. dublami. – ta technika polega na wykonaniu zwrotki 3 razy w miarę identycznie i odtwarzaniu równocześnie tych 3 wersji rozłożonych na kanałach prawy-środek-lewy. Przy czym boczne wersje grają ciszej. Dzięki temu wokal nabiera “szerokości” i głębi. Tak najczęściej nagrywamy wokale.
- drugim sposobem na poprawę barwy jest – podobnie jak w poprzednim przypadku – nagranie dwóch identycznych wersji, ale odtwarzanie ich jednej głośniej, a drugiej ciszej, bardziej w tle. Jeśli chcesz skorzystać z tych technik dublowania, powinieneś potrafić powtórzyć swoje zwrotki w miarę identycznie; sprawdź się telefonem: nagraj zwrotkę na telefon, a następnie odtwórz i poleć zwrotkę razem ze sobą. Jeśli nie usłyszysz różnic, to znaczy, że masz powtarzalność i szybciej nagrasz kawałek tą techniką z dublami
- trzeci sposób na poprawę barwy wokalu jest skorzystanie z z efektów dublujących i poszerzających, aby głos wydawał się “większy”, to również robota realizatora.
- Mastering w historycznym rozumieniu polegał na przygotowaniu materiału audio z calowych taśm magnetycznych na płytę winylową – matkę (z tej, z której tłoczono kopie). Chodziło głównie o takie dobranie parametrów nagrania, aby podczas nacinania matrycy płyty, dobrze się tworzyło jej kopie i aby np. igła nie wyskoczyła z rowka (tzw. groove). Oraz wiele detali wpływających na szerokość stereo niskich pasm i tzw. equalizację RIAA. Czynności te nie miały formalnego wpływu na brzmienie, a głównie były to zabiegi techniczne mające sprawić, że wpływ ograniczenia nośnika, jakimi jest płyta winylowa, zostaną maksymalnie ograniczone.
- Aktualnie mastering jest to proces finalizacji nagrania, aby po pierwsze dobrze brzmiał na rozmaitym sprzęcie (sprzęt hi-fi, sprzęt w aucie, laptop, telefon, głośnik BT czy głośnik w telefonie) oraz był odpowiednio głośny i wydawał się “atrakcyjniejszy” (niż kawałki innych artystów puszczone wcześniej lub po naszym numerze) 😀
- Współcześnie mamy taką sytuację, że – ze względu na parametry sprzętu i platform odtwarzania – zdarza się mastering przygotowywać w kilku wersjach: inny do klubu (cały w mono bo kluby grają w mono), inny do platform streamingowych typu spotify czy itunes (są cichsze -16 LUFS), inny na płytę CD (bez przesadnej kompresji i “wojny głośności”), inny do youtube – (najgłośniejszy -8 LUFS) itp.
- Ciekawostka dot. masteringu: jeszcze kilka lat temu mastering przygotowywało się ze stereofonicznego śladu finalnego miksu, ale aktualnie mastering przygotowuje się z tzw. stemów – zgranych grup tracków, jest to zwykle 4 lub 5 grup stereo – bas, stopa, bębny, syntezatory i klawisze, wokale, Dzięki temu realizator masteringu ma możliwość poprawić jeszcze proporcje i w większym stopniu skleić brzmienia poszczególnych grup instrumentów.
- Reasumując:
- wpływ masteringu na brzmienie jest stosunkowo niewielki, bo to podczas miksu kreuje się brzmienie i dynamikę,
- mastering wpływa na ogólną głośność i dynamikę nagrania, nasyca jego brzmienie i sprawia, że jest atrakcyjniejsze,
- mastering ma sprawić, że kawałek na każdym sprzęcie zagra fajnie; i w aucie i na telefonie,
- mastering nie zrobi ze średniego kawałka dobrego, i właśnie ten mit jest najczęściej powielany słowami: “po masteringu ten kawałek będzie świetny”.
- Ostatnia ciekawostka ze świata rapu, która jest powielana i trochę trzeba przyznać zmienia terminologię branżową. Otóż w rapie, producentem nazywa się osobę, która przygotowuje beat; chodzi o to, że ta osoba go produkuje. Natomiast w branży audio-video producent to ten, który… wykłada kasę, bo to on produkuje, czyli zamienia swoje pieniądze na… produkcje, czyli piosenki. Tym samym, czasami dochodzi do nieporozumień, bo w studio jest chwilami dwóch producentów 🙂 (beat-maker i producent). W praktyce jest tak: ziom produkujący beaty jest tzw. beat-makerem, a też często kompozytorem (jeśli robi beaty praktycznie od zera, bez korzystania z długich sampli czy gotowych loopów). On jest twórcą beatu, ale nie jego producentem. Producentem jest ten, kto mu za ten beat zapłaci i z beatu plus wokalu i klipu video zrobi numer/kawałek. To tylko ciekawostka, bo w sumie machina jest nie do zatrzymania, a beat-makerzy sami o sobie mówią “producenci”, bo to lepiej brzmi “producent”, niż “beat-maker”, a i tak jest to często jakiś spoko ziom, który skleił loopy w FLu, czy w Abletonie, czy też na Akai MPC.
Po nagraniu są różne opcje:
- Siadamy i razem robimy miks i master: klasyczne, świetne rozwiązanie – masz nad wszystkim kontrolę i od razu słyszysz efekty. Uczysz się dużo. Rozliczamy się za czas pracy – nie ma jakiejś ekstra dopłaty za miks/master. Cena waha się między 150-350 zł, w zależności od ilości tracków.
- Zostawiasz tracki i robimy miks i master: możemy wykonać miks i mastering nagrania w cenie czasu pracy studia, zwykle 150-350 zł za numer. Cenę ustalamy od razu po nagraniu, zależy ona od ilości tracków i oczekiwanych rezultatów. Drobne korekty nagrania nanosimy gratis – aż efekt będzie zadowalający.
- Zabierasz tracki i miksujesz gdzie indziej: możemy przygotować tracki tak, aby nadawały się do dalszych prac miksu i masteringu w innym studio: wyrównane, ze wspólnym punktem startu, opisane np. 24bity/48kHz, bez żadnej dodatkowej obróbki. Dostajesz je na pendrivie lub wysyłamy wetransferem.
Masz pytania? Chcesz umówić termin? Pisz przez formularz kontaktowy lub dzwoń
Przykładowe realizacje:
